Sümeyye Güner BEDİR / takvim

 

Tarihte Düşünürler…

“Bir düşünce bir ateşten daha çok ileriyi ısıtabilir.” Bu sözü gördüğümde aklımda farklı farklı düşünürler canlandı. Tarihte yolculuk yapmış ve sözleriyle yolculuğu devam eden düşünürler…

Tarihte en önemli olayların temelinde düşünürler yer alır. Hümanizmi doğuran Rönesans dönemi sanatçıları Dante, Petrarca, Boccacio, Montaigne; Fransız İhtilali’ne zemin hazırlayan milliyetçilik, eşitlik, özgürlük fikirlerini dünyaya yayan Voltaire, Montesquieu ve Rousseau örnek olarak gösterilebilir. Bununla beraber Türk ve İslam tarihinde de düşünürlerin etkisi tartışılmaz. Türk-İslam Devletleri’nin en buhranlı zamanlarında Müslümanlık ve Türkçülük fikrini yayarak halkı etrafında toplayan Mevlana, Hacı Bayram Veli, Hacı Bektaşi Veli, Yunus Emre, Ahmet Yesevi, Ahi Evran bunlardan sadece bazılarıdır.

Anadolu Selçuklu Devleti’nin İlhanlı Devleti ile yaptığı Kösedağ Savaşı’nı kaybetmesinin ardından Anadolu’ya Moğollar egemen olur. Selçuklu Devleti ise yıkılma sürecine girer ve Anadolu’da İkinci Türk Beylikleri kurulur. Moğol egemenliği döneminde İslam Düşünce Tarihi’nde tasavvuf fikri ön plana çıkar. Tasavvuf düşünürleri yürüttükleri tarikat faaliyetleriyle halkı Tekke ve Zaviyelerde toplarlar. Anadolu insanı bu yerlerde toplanarak derdini dışarıda bırakır. Mevlevilik tarikatı bunlardan biridir. Nitekim Mevlana’nın sözü bu durumu özetlemektedir: “Gel, Gel, ne olursan ol, gel! İster kâfir, ister Mecusi, ister puta tapan ol, gel! Bizim dergâhımız ümitsizlik dergâhı değildir. Yüz kere tövbeni bozmuş olsan da yine gel!”

Osmanlı Devleti’nde anayasal hareketlerin başlangıcını oluşturan Tanzimat döneminde yetişen düşünürlerden bahsetmeden olmaz. Bu dönemde ilim, fen taraftarı ve yenilikçi yazarlar görülür. Vatan, millet, hürriyet, adalet, meşrutiyet fikirlerini savunurlar. Ahmet Vefik Paşa, Namık Kemal, Şinasi gibi… Osmanlı Devleti’nin son dönemlerine geldiğimizde artan milliyetçilik akımı bağlı olan milletlerin isyanlarına yol açar. Bu noktada ortaya atılan fikir akımlarından Türkçülük’ün düşünce adamlarından Ziya Gökalp “Türkçülük, Türk milletini yükseltmek demektir.” diyerek kurtuluşun yolunu işaret eder. Ve Türk halkı, Türkçülük düşüncesinin en güzel örneğini Millî Mücadele Dönemi’nde Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde ortaya koyar.

İşte… Tarihte yaşanan birçok olay ve olgunun temelinde ortaya atılan fikirler ve bu fikirlerin savunucuları vardır. Düşünürlerin savunduğu ve ortaya çıkardığı fikirler bugün kanunun ve toplumsal değerlerin temelini oluşturur. Demek istediğim odur ki düşünceler geleceği ısıtmaya, düşünürler yolculuğuna devam edecektir.  

 

Yeşim KARAYAR